Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 Sách Kết nối tri thức với cuộc sống - Bài 2: Gõ cửa trái tim - Tiết 24+25: Văn bản "Bức tranh của em gái tôi"

Bức tranh 
của em gái tôi 
Văn cô Hạnh 
- Tạ Duy Anh - 
 I. Tìm 
hiểu chung 
1. Tác giả 
Tôi là Tạ Duy Anh. 
Em đã tìm hiểu 
được gì về tôi? 
 Tạ Duy Anh (1959), tên khai sinh là Tạ Việt Đãng. 
 Bút danh: Lão Tạ; Chu Quý; Bình Tâm 
- Quê: Chương Mĩ – Hà Tây. 
- Là cây bút trẻ trong thời kì đổi mới. 
Tác phẩm tiêu biểu 
2. Tác phẩm 
Xuất xứ: In trong “ Con dế ma ” (1999) 
Đạt giải nh ì trong cuộc thi viết “ Tương lai vẫy gọi ” (B á o thiếu niên tiền phong). 
Thể loại: Truyện ngắn 
Sử dụng các từ : nhân vật/ câu chuyện/ sự việc để hoàn thành đoạn v ă n sau : 
 Một tác phẩm truyện ngắn thường chứa đựng một .......................do nhà văn hoặc một nhân vật trong truyện thuật lại. Câu chuyện đó bao giờ cũng có các .................. diễn ra theo một trình tự nhất định và ở những địa điểm cụ thể. Trung tâm của câu chuyện là các .................., có thể là con người, con vật, thần linh,đồ vật. 
nhân vật 
câu chuyện 
sự việc 
PTBĐ: Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm 
Ngôi kể: Ngôi thứ nhất 
→ Chủ đề tác phẩm càng có ý nghĩa về sự tự đánh giá, tự nhận thức cho sự hoàn thiện bản thân 
Đọc văn bản “Bức tranh của em gái tôi” và nêu suy nghĩ của em sau khi đọc. 
To , rõ ràng 
Đúng diễn biến tâm lí của nhân vật người anh 
Khi nói về cuộc sống thường ngày: giọng coi thường, bực bội xen lẫn tò mò. 
Khi tài năng của em được phát hiện: Ganh ghét, đố kị . 
Đứng trước bức tranh: ngạc nhiên, hãnh diện, xấu hổ. 
NV chính 
NV trung tâm 
Nhân vật 
2 anh em 
Người anh 
Sự việc chính 
1 
2 
3 
4 
Chuyện về hai anh em Mèo – Kiều Phương: anh trai bực vì em gái hay lục lọi đồ vật... 
Mèo bí mật học vẽ và tài hoa hội hoạ của Mèo được bất ngờ phát hiện. 
Người anh không vui, ghen ghét, đố kị với tài năng của em, cảm thấy thua kém em. 
Em gái thành công cả nhà mừng vui, người anh đi xem triển lãm tranh của em gái. 
Đứng trước bức tranh của Kiều Phương, người anh hối hận vô cùng. 
5 
Bố cục 
Đoạn 1: Từ đầu ... “ tài năng ” 
Tiếp ... “ nhận giải ” 
Phần 3: còn lại 
Kiều Phương được phát hiện có tài năng hội họa 
Sự thay đổi thái độ của người anh đối với Kiều Phương 
Người anh nhận ra sai lầm của mình và tình cảm của em gái . 
II. Đọc 
hiểu văn bản 
1. Diễn biến tâm trạng n hân vật người anh 
Trong truyện diễn biến tâm trạng của nhân vật người anh được bộc lộ rõ nhất qua những thời điểm n à o? 
Em hãy điền tiếp thông tin vào ô trống dưới đây để thấy rõ hơn diễn biến tâm lí của nhân vật người anh nhé! 
Từ trước cho tới khi thấy em gái tự chế màu vẽ: 
.................. 
Khi tài năng hội họa của em gái được phát hiện: 
Khi đứng trước bức tranh em gái vẽ: 
a/ Từ trước cho tới khi thấy em gái tự chế màu vẽ 
- Đặt biệt danh cho em là Mèo 
- Khi thấy em pha m à u vẽ 
 Vừa ngạc nhiên, vừa xem thường, coi đó là trò trẻ con 
 Vui vẻ, thân thiết 
b/ Khi tài năng hội họa của em gái được phát hiện 
- Cảm thấy mình bất tài 
- Gắt um lên, không thân với Mèo như trước nữa. 
- Xem trộm tranh – thở dài 
 Chỉ muốn gục xuống khóc 
- Viện cớ dở việc đẩy em ra 
Buồn bã 
+ 
Mặc cảm 
+ 
Đố kị 
c/ Khi đứng trước bức tranh em gái vẽ 
- Sững sờ, bám chặt tay mẹ 
- Ngỡ ngàng Hãnh diện Xấu hổ 
- Muốn khóc khi mẹ hỏi 
 Người anh nhận ra tính xấu của mình và tấm lòng nhân hậu, trong sáng của em gái 
Giải thích lí do vì sao nhân vật “tôi” khi xem tranh của em gái lại có những cảm giác “ngỡ ngàng, hãnh diện, xấu hổ”, sau đó điền vào ô trống dưới đây: 
Ngỡ ngàng 
Hãnh diện 
Xấu hổ 
Ngỡ 
ngàng 
Hãnh diện 
Xấu 
hổ 
Vì không ngờ em gái lại vẽ mình trong bức tranh dự thi, coi mình là người thân nhất. 
Thấy mình hiện lên trong tranh đẹp và hoàn hảo, bức tranh ấy được nhiều người xem trong triển lãm 
Tự nhận ra tính xấu của bản thân: Ích kỉ, đố kị, ghen tị, tầm thường 
Tại sao bức tranh lại làm cho người anh thay đổi như vậy? 
Sức mạnh nghệ thuật chân chính 
 Bức tranh là nghệ thuật. Sức mạnh của nghệ thuật là tìm kiếm cái đẹp, giúp con người phát hiện ra cái đẹp, cái toàn mĩ: Chân, thiện, mĩ; giúp con người nhận ra cái khuyết điểm của mình và hoàn thiện nó. Bức tranh còn được người em gái vẽ bằng cả tài năng và tình cảm trong sáng của mình. 
Người anh đáng trách nhưng cũng đáng cảm thông: 
Theo em nhân vật người anh đáng thương h ay đáng trách 
- Đáng trách vì đã ích kỉ, ghen tức với em, chỉ nghĩ đến bản thân mình . 
- Đáng cảm thông vì cậu đã nhận ra lỗi lầm của mình, thấy xấu hổ và biết sửa lỗi 
2. Nhân vật bé Mèo 
Tóm tắt đặc điểm nhân vật Kiều Phương theo gợi ý của sơ đồ dưới đây 
Ngoại hình 
Cử chỉ, hành động 
Tài năng 
Thái độ 
Tên thân mật: . 
Ngoại hình 
Mặt luôn bị bẩn, lọ lem 
Cử chỉ, hành động 
Lục lọi đồ vật 
Tự chế màu vẽ 
Tài năng 
Vẽ rất đẹp 
Thái độ 
Hồn nhiên, yêu thương anh 
Tên thân mật: Mèo 
Chi tiết nào thể hiện tập trung nhất tấm lòng tốt đẹp của Kiều Phương ? 
Tại sao tác giả lại để K iều P hương vẽ anh mình hoàn thiện đến thế? 
 Là cô bé hồn nhiên, trong sáng, đáng yêu có tài năng và lòng vị tha, nhân hậu 
Qua nhân vật K iều P hương , em có suy nghĩ gì về lòng nhân hậu và sự độ lượng trong cuộc sống? 
III. 
Tổng kết 
1 . Nghệ thuật 
2 . Nội dung 
Đề cao tình cảm yêu thương gia đình giữa hai anh em và đề cao tình cảm trong sáng, nhân hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn lòng ghen ghét đố kỵ. 
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật qua cách kể ngôi thứ nhất gần gũi, đáng tin vì đó như một trải nghiệm được kể lại. 
T 
 
M 
L 
Í 
N 
G 
Ỡ 
N 
G 
À 
N 
G 
K 
I 
Ề 
U 
P 
H 
Ư 
Ơ 
N 
G 
T 
Ạ 
D 
U 
Y 
A 
N 
H 
B 
Í 
M 
Ậ 
T 
N 
H 
Ấ 
T 
N 
H 
Ì 
3 
4 
1 
7 
6 
5 
2 
1. Tên người em gái trong truyện BTCEGT? 
2. Truyện BTCEGT đạt giải gì trong cuộc thi viết “tương lai vẫy gọi”? 
3. Truyện BTCEGT đã miêu tả tinh tế điều gì của nhân vật? 
4. Cảm giác thoạt tiên của người anh khi đứng trước bức chân dung mình do em gái vẽ là gì? 
5. Bức chân dung người anh của Mèo đạt giải này? 
6. Mọi điều gì của Mèo cuối cùng cũng bị lộ? 
7. Tác giả truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi”? 
L 
Í 
N 
G 
Ỡ 
G 
À 
N 
G 
K 
I 
Ề 
U 
P 
H 
Ư 
Ơ 
G 
T 
Ạ 
D 
Y 
A 
N 
H 
B 
Í 
M 
T 
N 
Ấ 
T 
N 
Ì 
3 
4 
1 
7 
6 
5 
2 
N 
U 
Ậ 
H 
N 
 
H 
T 
M 
N 
U 
Ậ 
H 
N 
 
H 
Viết một bức thư gửi cho bố/mẹ hoặc người thân trong gia đình về cảm giác khi bị/ được so sánh với người khác. 
“Đừng để cho con rắn ghen tị luồn v à o trong tim. Đó là một con rắn độc, nó sẽ gặm mòn khối óc và làm đồi bại con tim.” 
(Ét-môn-đô đơ A-mi-xi) 
 HƯỚNG DẪN HỌC VÀ LÀM BÀI Ở NHÀ 
 Học bài, nắm chắc kiến thức về văn bản. 
 Chuẩn bị tiết sau: Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ có yếu tố tự sự và miêu tả.