Giáo án Địa lí 6 (Kết nối tri thức với cuộc sống) - Bài 5: Lược đồ trí nhớ

BÀI 5. LƯỢC ĐỒ TRÍ NHỚ 
Thời gian thực hiện: 1 tiết
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Trình bày được khái niệm lược đồ trí nhớ, cách vẽ lược đồ trí nhớ đường đi và khu vực. 
2. Năng lực
*Năng lực chung
- Năng lực tự học, tự chủ;
- Năng lực giải quyết vấn đề;
- Năng lực sáng tạo; 
- Năng lực giao tiếp và hợp tác, ngôn ngữ.
*Năng lực đặc thù
- Vẽ được lược đồ trí nhớ về một số đối tượng địa lí thân quen. 
3. Phẩm chất
- Yêu gia đình, quê hương, đất nước.
- Thực hiện nghĩa vụ đạo đức, tôn trọng, chấp hành pháp luật, kỉ luật
- Có trách nhiệm với bản thân, cộng động, đất nước, phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ tài nguyên môi trường.
- Thêm gắn bó với không gian địa lí thân quen, yêu trường lớp, yêu quê hương.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Giáo viên
- Máy tính, máy chiếu.
- Những lược đồ trí nhớ có sẵn hoặc tự xây dựng 
- Một số dụng cụ đơn giản để vẽ được lược đồ trí nhớ 
- Tập bản đồ địa lí lớp 6.
2. Học sinh
- SGK, vở ghi, dụng cụ học tập.
- Tập bản đồ địa lí lớp 6.
- Một số dụng cụ đơn giản để vẽ được lược đồ trí nhớ 
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Hoạt động 1. Xác định nhiệm vụ học tập
* Mục tiêu
- Gợi mở những kiến thức ban đầu về tình dân số thế giới hiện nay; huy động kĩ năng quan sát, giúp học sinh kết nối kiến thức đã có với kiến thức của bài học mới.
* Nội dung hoạt động
- HS dựa vào kiến thức và hiểu biết của mình để trả lời câu hỏi.
* Tổ chức hoạt động
Hoạt động cá nhân/tổ chức chơi trò chơi
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức trò chơi qua hệ thống câu hỏi liên quan đến kiến thức đã học.
Tổ chức trò chơi “AI NHANH HƠN”
- GV cho HS chia lớp thành 3 đội, đưa ra tình huống: trong 3 phút các đội kể ra giấy các địa điểm trên đường em đi học từ nhà em đến trường. 
- Đội nào kể được nhiều hơn, nhanh hơn thì giành chiến thắng.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS chú ý lắng nghe, giơ tay trả lời câu hỏi nhanh
- GV quan sát, theo dõi, đánh giá thái độ thực hiện nhiệm vụ của HS.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
- HS trao đổi và trả lời nhanh câu hỏi trò chơi.
Bước 4. Kết luận, nhận định
- GV nhận xét và dẫn dắt vào bài mới.
* Sản phẩm hoạt động
- HS trả lời các câu hỏi theo sự hiểu biết của bản thân.
- GV có thể chuẩn bị phần thưởng như điểm số, tràng pháo tay, hiện vật,...
2. Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1. Tìm hiểu về khái niệm lược đồ trí nhớ
* Mục tiêu
- Hiểu được tầm quan trọng của việc nắm vững các khái niệm cơ bản, các kĩ năng địa lí trong học tập và trong sinh hoạt. 
* Nội dung hoạt động
- HS khai thác thông tin mục 1 SGK, thực hiện yêu cầu của GV.
* Tổ chức hoạt động
Hoạt động thảo luận cá nhân/cặp, bàn
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
*Yêu cầu HS khai thác thông tin dưới đây, thực hiện nhiệm vụ sau:
*Sau khi HS hoàn thành sơ đồ lộ trình từ Hà Nội đến Tràng An, GV yêu cầu HS khai thác thông tin mục 1 SGK, thực hiện nhiệm vụ sau:
- Cho biết lược đồ trí nhớ là gì?
- Lược đồ trí nhớ có tác dụng như thế nào trong cuộc sống và học tập?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS khai thác thông tin và dựa vào hiểu biết cá nhân trả lời câu hỏi;
- GV quan sát, theo dõi, đánh giá thái độ làm việc, giúp đỡ những HS gặp khó khăn.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
- HS trình bày trước lớp kết quả làm việc cá nhân.
- HS khác theo dõi bạn trình bày, nhận xét, bổ sung, đánh giá.
Bước 4. Kết luận, nhận định
- GV nhận xét trình bày của HS, cung cấp thêm thông tin và chốt kiến thức.
* Sản phẩm hoạt động
1. Lược đồ trí nhớ
- Lược đồ trí nhớ là những thông tin không gian về thế giới được giữ lại trong trí óc.
- Đặc trưng bởi sự đánh dấu các địa điểm mà một người từng gặp, từng đến.
- Ý nghĩa:
+ Giúp chúng ta định hướng di chuyển từ nơi này đến nơi khác.
+ Hiểu hơn về thế giới xung quanh.
Hoạt động 2.2. Hướng dẫn HS vẽ lược đồ trí nhớ
* Mục tiêu
- Biết vẽ lược đồ trí nhớ thể hiện các đối tượng địa lí thân quen đối với HS.
* Nội dung hoạt động
- HS khai thác thông tin mục 2; các hình trang 113 và 114 SGK, thực hiện yêu cầu của GV.
* Tổ chức hoạt động
Hoạt động thảo luận nhóm
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
*Yêu cầu HS khai thác thông tin mục 2; các hình trang 113, 114 SGK, GV chia lớp thành 4 nhóm, thảo luận trong thời gian 10 phút, hoàn thành phiếu học tập:
+ Nhóm 1,3. Quan sát lược đồ trí nhớ từ nhà đến trường Trung học cơ sở (trang 113 SGK), cho biết:
+ Người vẽ lược đồ này sống ở phía nào trên lược đồ?
+ Nơi đó có thể xem là vị trí bắt đầu vẽ lược đồ này không?
+ Từ nhà đi theo hướng tây đến trường THCS sẽ đi qua những địa điểm nào?
+ Đối tượng nào kéo dài theo chiều đông - tây ở giữa lược đồ?
+ Cánh đồng nằm ở phía nào của lược đồ?
=> Rút ra cách vẽ lược đồ trí nhớ đường đi. 
+ Nhóm 2,4. Quan sát lược đồ trí nhớ một trường học (trang 114 SGK), cho biết:
+ Cổng trường nằm ở hướng nào trên lược đồ?
+ Đối diện với công trường là nhà gì? Phía sau nhà B là công trình gì?
+ Quay mặt vào trong trường, liền kề với cổng trường, bên phải là gì?
+ Nhà A nằm ở phía nào của nhà để xe giáo viên?
=> Rút ra cách vẽ lược đồ trí nhớ một khu vực.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- Các nhóm tìm và ghi chép những nội dung phù hợp với nhiệm vụ được phân công.
- GV quan sát, theo dõi, đánh giá thái độ làm việc, giúp đỡ nhóm gặp khó khăn.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
- Hết thời gian, các nhóm trình bày kết quả làm việc của nhóm.
- Nhóm khác quan sát, nhận xét, bổ sung.
Bước 4. Kết luận, nhận định
- GV nhận xét trình bày của HS, cung cấp thêm thông tin và chốt kiến thức.
* Sản phẩm hoạt động
2. Vẽ lược đồ trí nhớ
a. Vẽ lược đồ trí nhớ đường đi
- Hồi tưởng: điểm xuất phát, điểm kết thúc, hướng, khoảng cách, điểm mốc chính giữa hai địa điểm.
- Xác định hướng đi và khoảng cách giữa các điểm mốc với nhau.
- Vẽ lược đồ trí nhớ đường đi giữa hai địa điểm.
b. Vẽ lược đồ một khu vực
- Hồi tưởng lại tổng thể khu vực muốn vẽ.
- Xác định các đối tượng địa lí trong khu vực đó.
- Vẽ lược đồ trí nhớ khu vực đó.
3. Hoạt động 3. Luyện tập
*Mục tiêu
- Củng cố, khắc sâu nội dung kiến thức bài học; hệ thống lại nội dung kiến thức vừa tìm hiểu về lược đồ trí nhớ.
*Nội dung hoạt động
- Vận dụng kiến thức đã học và hiểu biết cá nhân vẽ sơ đồ trí nhớ của bệnh viện.
*Tổ chức hoạt động
Hoạt động cá nhân, cặp/bàn
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
*HS lên bảng tổng kết nội dung bài học.
- Em hãy dựa vào mô tả về một bệnh viện dưới đây để vẽ sơ bệnh viện đó: Bệnh viện gồm phòng bảo vệ ở bên trái cổng vào, bên phải cổng vào là khu nhà thốc bệnh viện, thẳng cổng vào là khu nhà A có 5 tầng gồm khoa cấp cứu, nhà điều hành, khoa nội, khoa ngoại và khu khám bệnh. Bên trái nhà A là nhà B có 3 tầng là khoa Đông y, đối diện nhà B và bên phải nhà A là nhà C có 4 tầng có các khoa tiêu hóa, tiết niệu, sản và nhi.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS khai thác thông tin và dựa vào hiểu biết cá nhân trả lời câu hỏi;
- GV quan sát, theo dõi, đánh giá thái độ làm việc, giúp đỡ những HS gặp khó khăn.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
- HS trình bày trước lớp kết quả làm việc cá nhân.
- HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4. Kết luận, nhận định
- GV thông qua trình bày của HS rút ra nhận xét, khen ngợi và rút kinh nghiệm những hoạt động rèn luyện kĩ năng của cả lớp.
* Sản phẩm hoạt động
- HS vẽ được sơ đồ bệnh viện.
4. Hoạt động 4. Vận dụng
*Mục tiêu
- HS vận dụng được những kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề.
*Nội dung hoạt động
	- Vận dụng kiến thức đã học hoàn thành lược đồ trí nhớ.
*Tổ chức hoạt động
HS thực hiện ở nhà
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
- GV đưa câu hỏi nhận định: về nhà vẽ lược đồ trí nhớ để chỉ đường cho bạn An đến nhà bạn Minh theo gợi ý sau:
+ Khoảng cách từ nơi em và bạn An đang đứng đến nhà bạn Minh là 2km về hướng đông bắc.
+ Từ nơi đứng đi về hướng bắc khoảng 500m, gặp một ngã ba, đối diện ngã ba là chợ.
+ Từ ngã ba, rẽ phải, đi thẳng khoảng 300m có cây xăng ở bên phải, từ cây xăng đi khoảng 700m sẽ gặp một ngã tư.
+ Từ ngã tư đó, rẽ trái, đi thẳng khoảng 500m nữa là tới nhà bạn Minh. Nhà bạn Minh nằm bên trái đường, cạnh rạp chiếu phim.
+ Cạnh chợ có một công viên và cây cầu bắc qua một con suối nhỏ.
+ Có thể dùng các kí hiệu tượng hình để lược đồ trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS hỏi và đáp ngắn gọn những vấn đế cần tham khảo.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
- GV dặn dò HS tự làm ở nhà tiết sau nhận xét.
Bước 4. Kết luận, nhận định
- GV nhận xét về các phương án lí giải của HS đưa ra, hướng dẫn HS về nhà tìm hiểu, giờ sau trả lời (báo cáo).
* Sản phẩm hoạt động
- HS về nhà tự tìm tòi, khám phá, mở rộng kiến thứ, sự hiểu biết của bản thân qua một số trang website, đường link, sách tham khảo...liên quan đến nội dung, yêu cầu của GV.
------------------------------------------------------