Bài giảng Tin học 8 (Kết nối tri thức với cuộc sống) - Chủ đề 4: Ứng dụng tin học - Bài 5: Sử dụng bảng tính giải quyết bài toán thực tế

Về kiến thức : 
- Giải thích được sự khác nhau giữa địa chỉ tương đối và địa chỉ tuyệt đối của một ô tính 
- Giải thích được sự thay đổi địa chỉ tương đối trong công thức khi sao chép công thức. 
- Sử dụng được phần mềm bảng tính trợ giúp giải quyết bài toán thực tế. 
- Sao chép được dữ liệu từ các tệp văn bản, trang trình chiếu sang trang tính. 
Về năng lực: 
2.1. Năng lực chung 
-Năng lực tự chủ, tự học: thông qua qua việc nghiên cứu đặc điểm của thông tin số và cách tồn tại và khai thác trong xã hội. 
-Năng lực giao tiếp và hợp tác: hiểu được mục đích giao tiếp và giao tiếp hiệu quả trong hoạt động nhóm. 
2.2. Năng lực Tin học 
- Giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và truyền thông: Sử dụng được phần mềm bảng tính trợ giúp giải quyết bài toán thực tế . 
- Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong học và tự học , sử dụng Internet để tìm kiếm thông tin . 
NỘI DUNG TRỌNG TÂM 
Địa chỉ tương đối 
1 
Địa chỉ tuyệt đối 
2 
Thực hành: Sử dụng bảng tính giải quyết bài toán thực tế 
3 
Thực hành: Sao chép dữ liệu từ các tệp văn bản, trang trình chiếu sang trang tính. 
4 
Con hãy tính toán doanh thu một số phần mềm mà công ti của bố sản xuất nhé! 
Vâng bố. Con sẽ tạo bảng tính để lưu thông tin về các phần mềm. 
A 
B 
C 
D 
E 
1 
DANH SÁCH PHẦN MỀM ỨNG DỤNG 
2 
3 
TT 
Sản ph ẩ m 
Đơn giá (đồng) 
Số lư ợ t mua 
Doanh thu 
4 
1 
Qu ả n lí thời gian 
39,999 
50,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
6 
3 
Thiết kế đ ồ hoạ 
211,000 
10,000 
7 
4 
Từ điển 
0 
20,000 
8 
5 
Quản lí bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
9 
6 
S ổ sức khoẻ điện tử 
0 
10,000,000 
Theo em, bảng tính bạn Khoa tạo ra có cần bổ sung thông tin gì không? 
1. Địa chỉ tương đối 
Nghiên cứu và thảo luận 
Tính doanh thu phần mềm 
1. Viết công thức để tính Doanh thu của phần mềm Quản lí thời gian dựa trên Đơn giá và Số lượt mua (đơn giá bằng 0 là phần mềm miễn ph í ). 
Viết công thức: 
Doanh thu = Đơn giá * Số lượt mua 
Cụ thể tại ô E4: = C4*D4 
2. Thao tác nào giúp em tính toán doanh thu cho các phần mềm còn lại mà không cần gõ công thức vào từng ô? Khi thực hiện thao tác đó, địa chỉ ô trong công thức sẽ thay đổi như thế nào? 
-Thao tác sao chép công thức giúp em tính toán doanh thu cho các phần mềm còn lại mà không cần gõ công thức vào từng ô nếu ô tính gốc có sử dụng địa chỉ ô tính. 
- Khi thực hiện thao tác đó, địa chỉ ô trong công thức sẽ tự động thay đổi để giữ nguyên vị trí tương đối giữa ô chứa công thức với ô chứa địa chỉ trong công thức 
? 
? 
Ư u điểm nổi bật của chương trình bảng tính là tính toán tự động. 
A 
B 
C 
D 
E 
1 
DANH SÁCH PHẦN MỀM ỨNG DỤNG 
2 
3 
T T 
Sản ph ẩ m 
Đơn giá (đồng) 
Số lư ợ t mua 
Doanh thu 
4 
1 
Qu ả n lí thời gian 
39,999 
50,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
6 
3 
Thiết kế đ ồ hoạ 
211,000 
10,000 
7 
4 
Từ điển 
0 
20,000 
8 
5 
Quản lí bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
9 
6 
S ổ sức khoẻ điện tử 
0 
10,000,000 
V ì chương trình bảng tính cho phép tính toán theo địa ch ỉ ô 
Địa chỉ ô: C4 
Chương trình bảng tính sử dụng ba loại địa chỉ ô là: 
- Địa chỉ tương đối. 
- Địa chỉ tuyệt đối. 
- Địa chỉ hỗn hợp. 
A 
B 
C 
D 
E 
1 
DANH SÁCH PHẦN MỀM ỨNG DỤNG 
2 
3 
T T 
Sản ph ẩ m 
Đơn giá (đồng) 
Số lư ợ t mua 
Doanh thu 
4 
1 
Qu ả n lí thời gian 
39,999 
50,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
6 
3 
Thiết kế đ ồ hoạ 
211,000 
10,000 
7 
4 
Từ điển 
0 
20,000 
8 
5 
Quản lí bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
9 
6 
S ổ sức khoẻ điện tử 
0 
10,000,000 
Doanh thu = Đơn giá * S ố lượt mua 
=C 4 *D 4 
Công thức tính 
=C 5 *D 5 
=C 6 *D 6 
=C 7 *D 5 
=C 8 *D 8 
=C 9 *D 9 
Các địa chỉ C4, D4, C5, D5là 
địa chỉ tương đối 
Địa chỉ ô sẽ tự động thay đổi khi sao chép công thức 
 Địa chỉ tương đối tự động thay đổi khi sao chép công thức nhưng vẫn giữ nguyên vị trí tương đối giữa ô chứa công thức và ô có địa chỉ trong công thức. 
1. Địa chỉ tương đối 
Em hãy trình bày những hiểu biết về địa chỉ tương đối? 
 Nếu sao chép công thức từ ô E4 = C4*D4 đến các ô E6, E7, E8 và E9 thì công thức 5 trong các ô E6, E7, E8, E9 là gì? 
=	C6*D6 
= C7*D7 
= C8*D8 
= C9*D9 
Cả A và B 
Đáp án khác 
2.Địa chỉ tuyệt đối 
Bạn Khoa đã tính được Doanh thu của mỗi phần mềm. Tìm hiểu thêm, bạn được biết "Doanh thu” là số tiền thu được của đơn vị quản lí chợ ứng dụng khi người sử dụng trả tiền mua phần mềm. Công ti của bố Khoa được trả 70% của số tiền này và gọi là Doanh thu của công ti. Giả sử tỉ lệ phần trăm doanh thu mà công ti phần mềm được hưởng lưu ở ô F2 như minh hoạ trong Hình 5.3. 
Nghiên cứu và thảo luận 
Địa chỉ tuyệt đối 
2.Địa chỉ tuyệt đối 
1 
DANH SÁCH PHẦN M Ề M ỨNG DỤNG 
2 
Tỉ lệ doanh thu của công ti 
70% 
3 
TT 
Sản phấm 
Đơn giá 
 (đồng) 
S ố lượt 
 mua 
Doanh thu 
Doanh thu của công ti 
4 
1 
Quản lí thời gian 
39,999 
50,000 
1,999,950,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
5,450,000,000 
6 
3 
Thiết kế đồ hoạ 
211,000 
10,000 
2,110 000 000 
7 
4 
Từ đi ể n 
0 
20,000 
0 
8 
5 
Quản l í bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
885,000,000 
9 
6 
S ổ sức kh ỏe điện tử 
0 
10,000,000 
0 
Hình 5.3. Tỉ lệ doanh thu của công ti được lưu ờ ổ F2 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
Nghiên cứu và thảo luận 
Địa chỉ tuyệt đối 
1 .Em hãy nhập công thức để tính Doanh thu của công ti cho phần mềm Quản lí thời gian và Trò chơi sáng tạo vào ô F4 và F5, biết rằng: 
Doanh thu của công ti = Doanh thu * Tỉ lệ (được lưu tại ô F2) 
*Tại ô F4 có thể nhập công thức: 
 = 1999950000 * 70% 
hoặc = E4*F2 
hoặc =E4*$F$2 
*Tại ô F5 có thể nhập công thức: 
 = 5450000000 * 70% 
hoặc = E5*F2 
hoặc =E5*$F$2 
2. Nếu sao chép công thức từ ô F4 vào ô F5 thì công thức nhận được tại ô F5 có đúng yêu cầu không? Vì sao? 
Nếu sao chép công thức từ ô F4 vào ô F5 thì công thức nhận được tại ô F5 đúng yêu cầu nếu công thức tại ô F4 có sử dụng địa chỉ tuyệt đối (=E4*$F$2) ngoài ra không đúng yêu cầu vì cách sử dụng công thức không phù hợp. 
? 
? 
A 
B 
C 
D 
E 
1 
DANH SÁCH PHẦN MỀM ỨNG DỤNG 
2 
3 
T T 
Sản ph ẩ m 
Đơn giá (đồng) 
Số lư ợ t mua 
Doanh thu 
4 
1 
Qu ả n lí thời gian 
39,999 
50,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
6 
3 
Thiết kế đ ồ hoạ 
211,000 
10,000 
7 
4 
Từ điển 
0 
20,000 
8 
5 
Quản lí bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
9 
6 
S ổ sức khoẻ điện tử 
0 
10,000,000 
Trong chương trình bảng tính, một địa chỉ ô trong công thức không thay đổi khi sao chép công thức thì địa chỉ đó là địa chỉ tuyệt đối. 
=C 4 *D 4 
Địa chỉ 
tương đối 
=C 5 *D 5 
=$C$6*$D$6 
=C 7 *D 5 
=C 8 *D 8 
=C 9 *D 9 
Đ ịa chỉ tuyệt đối có dấu $ trước tên cột và tên hàng. Sau khi nhập địa chỉ tương đối, em nhấn phím F4 để chuyển địa chỉ tương đối thành địa chỉ tuyệt đối. 
1 
DANH SÁCH PHẦN M Ề M ỨNG DỤNG 
2 
Tỉ lệ doanh thu của công ti 
70% 
3 
TT 
Sản phấm 
Đơn giá 
 (đồng) 
S ố lượt 
 mua 
Doanh thu 
Doanh thu của công ti 
4 
1 
Quản lí thời gian 
39,999 
50,000 
1,999,950,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
5,450,000,000 
6 
3 
Thiết kế đồ hoạ 
211,000 
10,000 
2,110 000 000 
7 
4 
Từ đi ể n 
0 
20,000 
0 
8 
5 
Quản l í bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
885,000,000 
9 
6 
S ổ sức kh ỏe điện tử 
0 
10,000,000 
0 
Hình 5.3. Tỉ lệ doanh thu của công ti được lưu ở ô F2 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
Công thức Doanh thu của công ti = Doanh thu*Tỉ lệ. 
1 
DANH SÁCH PHẦN M Ề M ỨNG DỤNG 
2 
Tỉ lệ doanh thu của công ti 
70% 
3 
TT 
Sản phấm 
Đơn giá 
 (đồng) 
S ố lượt 
 mua 
Doanh thu 
Doanh thu của công ti 
4 
1 
Quản lí thời gian 
39,999 
50,000 
1,999,950,000 
5 
2 
Trò chơi sáng tạo 
109,000 
50,000 
5,450,000,000 
6 
3 
Thiết kế đồ hoạ 
211,000 
10,000 
2,110 000 000 
7 
4 
Từ đi ể n 
0 
20,000 
0 
8 
5 
Quản l í bán hàng cá nhân 
177,000 
5,000 
885,000,000 
9 
6 
S ổ sức kh ỏe điện tử 
0 
10,000,000 
0 
Hình 5.3. Tỉ lệ doanh thu của công ti được lưu ở ô F2 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
Tỉ lệ luôn cố định là 70% nên sẽ là Giá trị tuyệt đối 
Giá trị của Doanh thu thay đổi theo từng phần mềm nên sẽ là Giá trị tương đối 
= E4 * $ F $ 2 
= E5 * $ F $ 2 
= E6 * $ F $ 2 
= E7 * $ F $ 2 
= E8 * $ F $ 2 
= E9 * $ F $ 2 
Công thức 
2.Địa chỉ tuyệt đối 
 Địa chỉ tuyệt đối không thay đổi khi sao chép công thức. 
Địa chỉ tuyệt đối có dấu $ trước tên cột và tên hàng . 
Em hãy trình bày về địa chỉ tuyệt đối? 
C ông thức tại ô F5 là =E5*$F$2. Sao chép công thức này đến ô F6, kết quả sao chép là: 
=E6*F3 
=E6*$F$2 
=$E$6*F3 
=$E$6*$F$2 
Cách nhập kí hiệu $ cho địa chỉ tuyệt đối là: 
Gõ kí hiệu $ từ bàn phím khi nhập địa chỉ ô. 
Sau khi nhập địa chỉ tương đối, nhấn phím F4 để chuyển thành địa chỉ tuyệt đối. 
Sau khi nhập địa chỉ tương đối, nhấn phím F2 để chuyển thành địa chỉ tuyệt đối. 
Thực hiện được theo cả hai cách A và B. 
3.Thực hành: Sử dụng bảng tính giải quyết bài toán thực tế 
 NHIỆM VỤ: 
Tạo bảng tính theo mẫu như Hình 5.1. Lập công thức sử dụng địa chỉ tương đối và địa chỉ tuyệt đối để tính Doanh thu mỗi phần mềm và Doanh thu của công ti. 
3.Thực hành: Sử dụng bảng tính giải quyết bài toán thực tế 
1 
2 
3 
Tính Doanh thu của mỗi phần mềm 
Tính Doanh thu của công ti 
Tạo bảng dữ liệu trong chư ơ ng tr ì nh b ả ng tính 
Hướng 
dẫn 
Tạo bảng dữ liệu : 
- Khởi động phần mềm bảng tính. 
- Nhập dữ liệu và định dạng để được bảng tính chứa đầy đủ thông tin như Hình 5.1. 
- Lưu tệp. 
Bước 1 
Bước 2 
Bước 3 
Hướng dẫn: 
Tính Doanh thu của phần mềm : 
- Tại ô E4, nhập công thức =C4*D4. 
- Sao chép công thức tại ô E4 cho các ô từ E5 đến E9. 
- Lưu tệp. 
Tính Doanh thu của công ti : 
- Tại ô D2, nhập nội dung “T ỉ lệ doanh thu của công ti”. 
- Tại ô F2, nhập tỉ lệ là 70% như minh hoạ trong Hình 5.3. 
- Tại ô F3, gõ tiêu đề “Doanh thu của công ti” và định dạng để được bảng dữ liệu như hình minh hoạ 5.3. 
- Tại ô F4, nhập công thức =E4*$F$2 b ằ ng cách nhập kí hiệu $ từ bàn phím hoặc sau khi nhập F2 thì nhấn phím F4 trên bàn phím. 
- Sao chép công thức tại ô F4 đến các ô từ F5 đến F9. - Lưu tệp. 
4.Thực hành: Sao chép dữ liệu từ các tệp văn bản, trang trình chiếu sang trang tính. 
 NHIỆM VỤ: Giả sử kết quả số học sinh chọn mỗi nhóm nghề của lĩnh vực Công nghệ thông tin được lưu trữ trong phần mềm soạn thảo văn bản hoặc phần mềm trình chiếu như Bảng 5.1. 
4.Thực hành: Sao chép dữ liệu từ các tệp văn bản, trang trình chiếu sang trang tính. 
T T 
Nhóm ngh ề 
Ngh ề 
SL. HS 
1 
Lĩnh vực phát triển phần mềm 
Lập trình viên, Thiết kế phần mềm, Kiến trúc sư phần mềm, Kiểm thử phần mềm,... 
46 
2 
Lĩnh vực mạng máy tính và an toàn thông tin 
Quản trị mạng, An toàn thông tin,... 
25 
3 
Lĩnh vực đa phương tiện 
Thiết kế đồ hoạ, truyền thông đa phương tiện 
78 
4 
Lĩnh vực khác của Công nghệ thông tin 
Quản trị website, giảng viên Công nghệ thông tin,... 
42 
Em hãy sao chép bảng số liệu này sang phần mềm bảng tính? 
 1 
Hướng 
dẫn 
2 
3 
4 
5 
C họn các hàng, cột của bảng. 
Chọn Home/ lệnh Copy 
( Ctrl + C ) 
Mở bảng tính mới, chọn ô ở góc trên cùng bên trái của vùng muốn dán dữ liệu và chọn lệnh Paste . 
Đóng tệp văn bản hoặc tệp trình chiếu. 
Lưu tệp bảng tính với tên Khaosat.xlsx 
=C1*D2 
=C2*D1 
=C2*D2 
=B2*C2 
Công thức tại ô C1 là = A1*B1. Sao chép công thức trong ô C1 vào ô E2 thì công thức tại ô E2 sau khi sao chép là: 
Ưu điểm nổi bật của chương trình bảng tính là? 
Tính toán thủ công 
Tính toán tự động 
Tính toán chính xác 
Đáp án khác 
Nhờ đâu mà chương trình bảng tính có ưu điểm là tính toán tự động? 
Vì chương trình thực hiện các phép tính khó 
Vì chương trình bảng tính cho phép tính toán theo địa chỉ ô 
Vì chương trình sử dụng các công nghệ tiên tiến 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Đâu là địa chỉ ô được sử dụng trong chương trình bảng tính? 
Địa chỉ tương đối 
Địa chỉ tuyệt đối 
Địa chỉ hỗn hợp 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Địa chỉ tương đối có đặc điểm? 
Không thay đổi khi sao chép công thức nhưng vẫn giữ nguyên vị trí tương đối giữa ô chứa công thức và ô có địa chỉ trong công thức 
Tự động thay đổi khi sao chép công thức nhưng vẫn giữ nguyên vị trí tương đối giữa ô chứa công thức và ô có địa chỉ trong công thức 
Tự động thay đổi khi sao chép công thức nhưng không giữ nguyên vị trí tương đối giữa ô chứa công thức và ô có địa chỉ trong công thức 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Trong chương trình bảng tính, một địa chỉ ô trong công thức không thay đổi khi sao chép công thức thì địa chỉ đó là? 
Địa chỉ tương đối 
Địa chỉ tuyệt đối 
Địa chỉ hỗn hợp 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Địa chỉ tuyệt đối có kí hiệu nào trước tên cột và trước tên hàng? 
$ 
& 
# 
% 
$J2 
J$2 
$ J $ 2 
Đáp án khác 
Đáp án nào dưới đây là địa chỉ tuyệt đối? 
F3 
F4 
F2 
F1 
Sau khi nhập địa chỉ tương đối, em nhấn phím nào để chuyển địa chỉ tương đối thành địa chỉ tuyệt đối? 
Tỉ lệ 
Doanh thu của công ty 
Doanh thu 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Trong công thức Doanh thu của công ti = Doanh thu x Tỉ lệ , giá trị nào thay đổi theo từng phần mềm? 
Trong công thức Doanh thu của công ti = Doanh thu x Tỉ lệ, giá trị nào là cố định? 
Tỉ lệ 
Doanh thu của công ty 
Doanh thu 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Thay đổi khi sao chép công thức 
Không thay đổi khi sao chép công thức 
Thay đổi theo từng phần mềm 
Đáp án khác 
Địa chỉ tuyệt đối có đặc điểm? 
Cut , Paste 
Paste , Delete 
Delete, Copy 
Copy, Paste 
Để sao chép dữ liệu từ các tệp văn bản, trang trình chiếu sang tran g tính thì em sử dụng lệnh? 
Đơn giá + Số lượt mua 
Đơn giá - Số lượt mua 
Đơn giá : Số lượt mua 
Đơn giá x Số lượt mua 
Công thức của doanh thu trong bảng sau được tính bằng công thức nào? 
Các địa chỉ ô trong công thức sẽ không thay đổi 
Các địa chỉ ô trong công thức sẽ thay đổi giống ô E4 
Các địa chỉ ô trong công thức sẽ tự thay đổi 
Đáp án khác 
Công thức tại ô E4 khi sao chép đến ô E5 thì? 
=C4/D5 
=C5*D4 
=C5*D5 
Đáp án khác 
Khi sao chép công thứ c từ ô E4 sang E5 thì công thức ô E5 sẽ là? 
C4 
D4 
D5 
Cả ba đáp án trên đều đúng 
Ô nào dưới đây là địa chỉ tương đối? 
=C6*D5 
=C5*D4 
=C6*D6 
=E4*D6 
Nếu sao chép công thức từ ô E4 đến ô E6 thì công thức ô E6 sẽ là? 
=C6*D7 
=C5*D6 
=C7*D7 
=E7*D6 
Nếu sao chép công thức từ ô E4 đến ô E7 thì công thức ô E7 sẽ là? 
=C6*D8 
=C5*D8 
=C8*D8 
=E4*D8 
Nếu sao chép công thức từ ô E4 đến ô E8 thì công thức ô E8 sẽ là? 
=C6*D6 
=C9*D9 
=C8*D8 
=C4*D4 
Nếu sao chép công thức từ ô E4 đến ô E9 thì công thức ô E6 sẽ là? 
Nhân dịp khai giảng năm học mới , tại một số cửa hàng, nhà sách.... các mặt h à ng đồ dùng học tập được giảm giá. Danh sách một s ố m ặ t hàng được giảm giá và tỉ lệ giảm giá được lưu ở ô D2 như trong Hình 5.7. 
a) Hãy nhập dữ liệu và định dạng bảng tính như minh h oạ ở Hình 5.7. 
b) Em hãy tham khảo hoặc tìm thông tin đơn giá của các mặt hàng và nhập dữ liệu cho cột Đ ơn giá 
c) Nhập công thức cho các ô từ D5 đến ô D10 để tính đơn giá mỗi mặt hàng sau khi đã được giảm , biết tỉ lệ giảm được lưu ở ô D2. 
 Đơn giá đã giảm = Đơn giá * Tỉ lệ giảm giá . 
d) Bổ sung thêm cột Số lượng vào sau cột Đơn g i á đã giảm . Nhập dữ liệu số lượng mỗi loại đ ồ d ùng học tập mà em c ầ n phải mua đ ể d ù ng cho năm học lớp 8 vào cột này. 
e) Bổ sung thêm cột Tổng ti ề n vào sau cột Số lượng . Tính Tổng tiền cần trả của mỗi mặt hàng biết : 
 Tổng tiền = số lượng * Đơn giá đã giảm. 
f) Tại ô F11 , hãy nhập công thức tính Tổng tiền phải trả cho tất cả các mặt hàng. 
Gợi ý công thức tính: 
Câu c: Công thức nhập vào ô D5 là: 
 =C5 – C5* $D$2 
Câu e: Cột số lượng là cột E và cột tổng tiền ở vị trí cột F 
Do đó công thức tính tổng tiền ở ô F5 là : 
 =D5*E5 
Câu f: Công thức tại ô F11 là: 
 =SUM(F5:F10) 
Em hãy truy cập vào một số chợ ứng dụng để tìm thông tin về năm phần mềm ứng dụng mà em quan tâm (đơn giá, số lượt mua,...) và tạo bảng tính lưu lại các thông tin đó theo mẫu như ở Hình 5.5. Hãy lập công thức để tính Doanh thu và Doanh thu của công ti sản xuất phần mềm cho năm phần mềm ứng dụng đó (giả sử số tiền mà công ti sản xuất phần mềm nhận được là 75% Doanh thu). 
VẬN DỤNG 
Link bài giảng trực tuyến tham khảo: 
https://forlangworld.blogspot.com/ 
https://www.youtube.com/c/ForlangWorld 
https://www.facebook.com/emvuiemhoc